Normalizacja

Nadrzędnym celem wychowania jest personalizacja oraz socjalizacja. Maria Montessori uważała, że tylko poprzez wolny wybór dziecko może ujawnić swoją istotę, swoje zainteresowania, uzdolnienie i kreatywność, rozwinąć i poznać samego siebie. Dzięki wolnemu wyborowi przedmiotu, włącznie ze swobodą przemieszczania się, wolności komunikacji oraz nieograniczonemu czasowi, co ma miejsce w systemie swobody, dziecko może dojść do stanu normalnego, czyli normalizacji. 

 Wychowanie pojmowane jest jako pomoc osobie ludzkiej w osiąganiu przez nią niezależności, jako pomoc dawaną dziecku od urodzenia w jego rozwoju psychicznym i duchowym. Celem tak widzianego wychowania miała być tzw. normalizacja, czyli stan harmonii wewnętrznej i zewnętrznej ze światem, stan harmonii ciała i duszy. „Ciało dziecka żyje poprzez przyjaźń z duszą. […] Ponieważ pomoc niesiona przez dorosłych była rozciągnięta w czasie (rozwój dziecka jest procesem), stąd zakres pojęcia wychowawca dotyczył wszystkich dorosłych ów rozwój wspierających”. 

Według Montessori każde dziecko posiada predyspozycje jak: orientacja w otoczeniu, porządek, odkrywanie świata, komunikacja, manipulacja, praca, dokładność, abstrakcja związana z myśleniem, perfekcyjność, powtórzenie. Mogą występować z różna intensywnością, są związane z indywidualnością każdego z nas. Mogą być bazą do normalizacji. 

Maria Montessori wyróżniła naturę dziecka normalną, która była nie poznana oraz dewiacyjną, która do tej pory uważana była za normalną. Na drodze procesu normalizacji dziecko wyzbywa się wszystkich wad, uzyskuje niezależność od innych i może kształtować swój indywidualny charakter. Zanikają zarówno cechy negatywne jak: kapryszenie, lęki, kłamanie, płochliwość, marudzenie oraz te uważane za pozytywne: czułość, podporządkowanie, fantazjowanie, zadawanie wielu pytań, świadczące o chęci zdobywania wiedzy. Podczas pracy swobodnej nie oddziałuje się bezpośrednio na te cechy, a one po pewnym czasie zanikają, również w środowisku domowym dziecka. 

Dla wywołania zmian wystarczą odpowiednie warunki. Dziecko osiąga normalizację przez swoją własną pracę, kształtuje świadomą siłę woli i samo będzie w stanie decydować o swoim zachowaniu. Należy rozpocząć od obserwacji. Dziecko poprzez aktywność dokonuje normalizacji, odkrywa wewnętrzną energię, która jest poza jego świadomością, a wyzwala się dzięki realizacji naturalnych potrzeb. Żaden człowiek nie może wpłynąć na dziecko swoją indywidualnością, wtedy zostanie zaburzona tworząca się indywidualność. Jednak umysł dziecka nie rozwija się sam z siebie, potrzebni są inni ludzie. Dziecko posiada pewne tendencje, które nie rozwiną się inaczej jak przez życie wśród ludzi.

Dzieci, które przeszły proces normalizacji charakteryzują się umiejętnością pracy skoncentrowanej oraz staja się bardziej samodzielne, odpowiedzialne, bardziej wytrwałe i zdyscyplinowane. Umysł organizuje się przy pomocy ręki. Dziecko działając manualnie na realnych przedmiotach rozwija umysł. Błędem jest wyręczanie dziecka przez dorosłych w sprawach, gdy może poradzić sobie bez pomocy. Są to ważne zachowania społeczne cenione szczególnie w dorosłości. Dziecko osiąga ten stan rozwijając się harmonijnie, zgodnie z potrzebami. 

Cechy charakteryzujące dziecko znormalizowane to:

• zamiłowanie do porządku oparte na mocnej więzi z otoczeniem naturalnym i społeczno-kulturowym, a jednocześnie potrzeba zachowania rozpoznawalnych struktur rzeczywistości zewnętrznej,
• zamiłowanie do pracy, mające ostatecznie na celu rozwój własnej osobowości,
• spontaniczna koncentracja wyrażająca się w wytrwałości w pracy,
• umiłowanie rzeczywistości i własnego otoczenia,
• zamiłowanie do ciszy i indywidualnej pracy, ułatwiające pojawianie się spontanicznej koncentracji,
• wysubtelnienie zmysłu posiadania, czego źródłem i cechą jest miłość do świata przedmiotów skierowana nie na posiadanie ich, ale na więź między ulubioną rzeczą, a duchem co umożliwia tworzenie,
• posłuszeństwo związane z wzajemną zależnością z kształceniem woli i oparte nie na zewnętrznym przymusie, lecz na swobodnych aktach decyzji,
• niezależność i inicjatywa, wzajemnie się warunkująca, uzewnętrzniające się jako nieustanne zdobywanie poprzez nieustanną pracę i możliwe tylko dzięki wolności i zdobywaniu doświadczeń w otaczającym świecie,
• wzajemna pomoc nie pozostawiająca miejsca na egoistyczną rywalizację,
• spontaniczna dyscyplina i samodyscyplina, wynikająca z dziecięcego posłuszeństwa jako uzupełnienie porządku i spontaniczności,
• radość jako najpiękniejsza cecha dzieci rozwijających się normalnie.